Contents
Việc nắm vững cách tính thuế Thu nhập doanh nghiệp (TNDN) là yếu tố then chốt giúp các doanh nghiệp hoạt động đúng pháp luật về thuế, tránh sai sót không đáng có. Thuế TNDN là loại thuế trực thu, đánh vào lợi nhuận của doanh nghiệp sau khi trừ đi các chi phí hợp lý. Công thức cơ bản để xác định số thuế TNDN phải nộp được quy định rõ ràng.
Để tính được số thuế TNDN cần nộp, doanh nghiệp cần dựa vào công thức tổng quát sau:
Thuế TNDN phải nộp = (Thu nhập tính thuế – Khoản trích lập Quỹ Khoa học và Công nghệ (nếu có)) x Thuế suất thuế TNDN
Công thức này cho thấy ba yếu tố chính ảnh hưởng đến số thuế phải nộp là Thu nhập tính thuế, khoản trích lập quỹ (nếu có và đủ điều kiện) và Thuế suất. Để áp dụng công thức này, chúng ta cần làm rõ cách xác định từng thành phần.
Xác định Thu nhập tính thuế
Thu nhập tính thuế không đơn giản là toàn bộ doanh thu mà doanh nghiệp có được. Nó được xác định dựa trên Thu nhập chịu thuế, Thu nhập được miễn thuế và các khoản lỗ được phép kết chuyển từ các kỳ trước. Công thức cụ thể như sau:
Thu nhập tính thuế = Thu nhập chịu thuế – (Thu nhập được miễn thuế + Các khoản lỗ được kết chuyển theo quy định)
Điều này có nghĩa là, trước khi tính thuế, doanh nghiệp được phép loại trừ các khoản thu nhập mà pháp luật quy định được miễn thuế, cũng như bù trừ các khoản lỗ kinh doanh từ những năm trước theo đúng thời hạn và nguyên tắc chuyển lỗ.
Xác định Thu nhập chịu thuế
Đây là bước quan trọng tiếp theo. Thu nhập chịu thuế phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế. Nó được tính bằng cách lấy tổng doanh thu trừ đi tổng các chi phí được trừ theo quy định và cộng thêm các khoản thu nhập khác (nếu có).
Thu nhập chịu thuế = Doanh thu – Chi phí được trừ + Các khoản thu nhập khác
- Doanh thu: Là toàn bộ tiền thu được hoặc sẽ thu được từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ của doanh nghiệp trong kỳ tính thuế, bao gồm cả doanh thu từ bán hàng, cung cấp dịch vụ và các khoản thu nhập khác liên quan trực tiếp đến hoạt động kinh doanh chính.
- Chi phí được trừ: Là những khoản chi phí thực tế phát sinh liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, có đủ hóa đơn, chứng từ hợp pháp và không nằm trong danh mục các khoản chi phí không được trừ theo quy định của pháp luật thuế. Việc quản lý và hạch toán thuế môn bài hay các loại chi phí thuế khác cần tuân thủ chặt chẽ các quy định để được chấp nhận.
- Các khoản thu nhập khác: Bao gồm các khoản thu nhập phát sinh từ các hoạt động ngoài hoạt động kinh doanh chính, ví dụ như thu nhập từ lãi tiền gửi, lãi cho vay, bán tài sản cố định, thu nhập từ hoạt động tài chính, thu nhập từ nhượng quyền thương mại…
Lưu ý đặc biệt khi tính thuế TNDN
Trong thực tế, việc tính thuế TNDN có thể phức tạp hơn đối với các doanh nghiệp có nhiều loại hình hoạt động hoặc phát sinh các giao dịch đặc thù:
- Doanh nghiệp có nhiều hoạt động kinh doanh: Nếu một doanh nghiệp có nhiều hoạt động kinh doanh áp dụng cùng một mức thuế suất, thu nhập chịu thuế sẽ là tổng thu nhập từ tất cả các hoạt động. Nếu có hoạt động bị lỗ, khoản lỗ đó có thể được bù trừ vào thu nhập chịu thuế của các hoạt động có lãi theo lựa chọn của doanh nghiệp. Phần thu nhập còn lại sau khi bù trừ sẽ áp dụng mức thuế suất chung.
- Ví dụ: Một doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ ăn uống và dịch vụ lưu trú. Thu nhập chịu thuế là tổng của cả hai. Nếu dịch vụ lưu trú bị lỗ, khoản lỗ này được bù trừ vào lãi của dịch vụ ăn uống. Phần thu nhập còn lại sau bù trừ sẽ chịu thuế suất của dịch vụ ăn uống.
- Doanh nghiệp có nhiều hoạt động áp dụng thuế suất khác nhau: Trong trường hợp này, doanh nghiệp phải hạch toán thuế môn bài trên misa (hoặc hệ thống kế toán tương đương) và tính riêng thu nhập chịu thuế của từng hoạt động để áp dụng đúng mức thuế suất tương ứng.
- Thu nhập từ chuyển nhượng bất động sản, dự án đầu tư: Thu nhập từ các hoạt động này thường phải được hạch toán riêng và áp dụng mức thuế suất phổ thông 20% (trừ một số trường hợp ưu đãi đặc biệt như nhà ở xã hội). Khoản lỗ từ chuyển nhượng bất động sản hoặc dự án đầu tư (không phải khoáng sản) có thể được bù trừ vào lãi của hoạt động sản xuất kinh doanh chung trong kỳ. Nếu vẫn còn lỗ, được chuyển lỗ sang các năm tiếp theo theo quy định chung.
- Thuế nhà thầu nước ngoài là một loại thuế khác mà doanh nghiệp có thể cần quan tâm nếu có giao dịch với nhà thầu nước ngoài, không thuộc phạm vi trực tiếp của công thức tính TNDN chung cho hoạt động sản xuất kinh doanh nội địa.
.png)
Ảnh minh họa: Sơ đồ tóm tắt các thành phần trong công thức tính thuế TNDN
Áp dụng Thuế suất thuế TNDN
Thuế suất thuế TNDN phổ thông hiện nay là 20%, áp dụng cho hầu hết các doanh nghiệp. Tuy nhiên, pháp luật thuế cũng quy định các mức thuế suất ưu đãi (như 10%, 15%) hoặc cao hơn (như đối với hoạt động tìm kiếm, thăm dò, khai thác dầu khí, tài nguyên quý hiếm khác tại Việt Nam). Việc áp dụng thuế suất nào phụ thuộc vào ngành nghề, lĩnh vực, địa bàn hoặc loại hình doanh nghiệp theo quy định của pháp luật. Để bắt đầu hoạt động kinh doanh và xác định nghĩa vụ thuế, doanh nghiệp cần hoàn thành tờ khai đăng ký thuế.
Kết luận
Hiểu rõ Công Thức Tính Thuế Tndn và các yếu tố cấu thành là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp thực hiện đúng nghĩa vụ thuế của mình. Từ việc xác định chính xác doanh thu, chi phí được trừ, các khoản thu nhập khác để ra được thu nhập chịu thuế, đến việc tính toán thu nhập tính thuế sau khi trừ thu nhập miễn thuế và lỗ kết chuyển, cuối cùng là áp dụng đúng thuế suất – mỗi bước đều cần sự cẩn trọng và tuân thủ quy định pháp luật. Việc tính toán chính xác không chỉ giúp doanh nghiệp thực hiện tốt nghĩa vụ với nhà nước mà còn phản ánh đúng tình hình tài chính thực tế của đơn vị.
Thông tin trong bài viết dựa trên các quy định pháp luật thuế hiện hành tại Việt Nam.