Doanh nghiệp FDI là gì? Khái niệm, vai trò và quy trình thành lập chi tiết tại Việt Nam

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, cụm từ “Doanh nghiệp FDI” ngày càng trở nên quen thuộc và đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ bản chất của loại hình doanh nghiệp này, những đóng góp mà nó mang lại hay các bước cần thiết để thành lập một công ty có vốn đầu tư nước ngoài. Bài viết này sẽ đi sâu làm rõ khái niệm, phân tích vai trò, đặc điểm và hướng dẫn chi tiết quy trình thành lập doanh nghiệp FDI, giúp quý độc giả có cái nhìn toàn diện và chuẩn bị tốt nhất cho các dự định đầu tư.

FDI là gì và Doanh nghiệp FDI được hiểu như thế nào?

FDI là viết tắt của thuật ngữ tiếng Anh “Foreign Direct Investment”, có nghĩa là Đầu tư trực tiếp nước ngoài. Đây là một hình thức đầu tư mà nhà đầu tư từ một quốc gia thực hiện việc đầu tư vào một quốc gia khác bằng cách thành lập một doanh nghiệp mới, mua lại hoặc góp vốn vào một doanh nghiệp hiện có, nhằm thiết lập quyền sở hữu và kiểm soát lâu dài đối với doanh nghiệp đó. Mục tiêu chính của FDI không chỉ là thu lợi nhuận mà còn là tham gia trực tiếp vào quá trình quản lý và điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh.

Theo đó, doanh nghiệp FDI là các doanh nghiệp được thành lập và hoạt động tại Việt Nam, trong đó có một phần hoặc toàn bộ vốn được đầu tư trực tiếp từ các tổ chức, cá nhân nước ngoài. Việc đầu tư này không phân biệt tỷ lệ góp vốn cụ thể, miễn là nhà đầu tư nước ngoài có quyền sở hữu đáng kể và ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp.

Các doanh nghiệp FDI tại Việt Nam thường được chia thành hai loại chính:

• Doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài: Toàn bộ vốn đầu tư và quyền sở hữu thuộc về nhà đầu tư nước ngoài.
• Doanh nghiệp liên doanh với tổ chức Việt Nam: Vốn đầu tư là sự kết hợp giữa nhà đầu tư nước ngoài và các đối tác Việt Nam, trong đó nhà đầu tư nước ngoài đóng vai trò quyết định hoặc có ảnh hưởng đáng kể.

doanh nghiệp FDI là gì và vai trò của vốn đầu tư nước ngoài

Vai trò và đặc điểm nổi bật của các doanh nghiệp FDI

Sự hiện diện và phát triển của các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đóng góp không nhỏ vào sự tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của Việt Nam.

Vai trò chiến lược của doanh nghiệp FDI đối với nền kinh tế

Doanh nghiệp FDI mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho nền kinh tế quốc gia, cụ thể như:

• Bổ sung nguồn vốn đầu tư: FDI là nguồn vốn quan trọng, bù đắp sự thiếu hụt vốn nội địa cho các dự án phát triển kinh tế, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp, công nghệ cao.
• Thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu và năng suất lao động: Các doanh nghiệp FDI thường có công nghệ tiên tiến, quy trình sản xuất hiện đại, giúp nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế và đẩy mạnh kim ngạch xuất khẩu. Đồng thời, họ cũng góp phần cải thiện năng suất lao động tổng thể.
• Góp phần tăng trưởng GDP và ngân sách nhà nước: Hoạt động sản xuất kinh doanh hiệu quả của khối FDI trực tiếp đóng góp vào tổng sản phẩm quốc nội (GDP) và các khoản thu thuế cho ngân sách nhà nước.
• Chuyển dịch cơ cấu lao động và giảm tỷ lệ hộ nghèo: FDI tạo ra lượng lớn việc làm, thu hút lao động từ khu vực nông nghiệp sang công nghiệp và dịch vụ, giúp nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống người dân, góp phần vào công tác xóa đói giảm nghèo.
• Nâng cao trình độ công nghệ và đổi mới: Thông qua FDI, công nghệ mới, kỹ thuật quản lý tiên tiến được chuyển giao vào Việt Nam, thúc đẩy các doanh nghiệp trong nước phải đổi mới, nâng cấp để cạnh tranh.
• Tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh: Sự hiện diện của các doanh nghiệp FDI kích thích các doanh nghiệp nội địa cải thiện bộ máy vận hành, nâng cao năng lực cạnh tranh và chất lượng sản phẩm, dịch vụ.
• Nâng cao hiệu quả quản trị và kinh nghiệm kinh doanh: Mô hình hoạt động chuyên nghiệp và hiệu quả của các doanh nghiệp FDI mang lại những bài học quý giá, tạo giá trị cộng hưởng khi các doanh nghiệp Việt Nam hợp tác kinh doanh.

Những đặc điểm cốt lõi của đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI)

Khác với các hình thức đầu tư gián tiếp, FDI mang những đặc điểm riêng biệt:

• Mục tiêu tối ưu lợi nhuận dài hạn: Mục đích cốt lõi của nhà đầu tư nước ngoài khi thực hiện FDI là tối đa hóa lợi nhuận thông qua việc kiểm soát và quản lý trực tiếp hoạt động kinh doanh, sản xuất.
• Quyền kiểm soát và quản lý: Nhà đầu tư nước ngoài thường nắm giữ quyền quyết định hoặc có ảnh hưởng đáng kể trong quá trình điều hành sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp được đầu tư.
• Yêu cầu về môi trường pháp lý ổn định: Nguồn vốn FDI thường bị thu hút bởi các quốc gia có nền tảng pháp lý chắc chắn, rõ ràng và ổn định, nhằm đảm bảo quyền lợi và sự an toàn cho hoạt động đầu tư.
• Đa dạng hình thức đầu tư: Hầu hết các doanh nghiệp FDI được thành lập mới hoàn toàn hoặc được tạo ra thông qua việc mua lại một phần hoặc toàn bộ công ty đang hoạt động, dưới hình thức chuyển nhượng cổ phần, phần vốn góp, v.v.

Hướng dẫn chi tiết quy trình thành lập doanh nghiệp FDI tại Việt Nam

Tại Việt Nam, các nhà đầu tư nước ngoài có thể lựa chọn một trong hai hình thức chính để thành lập công ty FDI: đầu tư trực tiếp hoặc đầu tư gián tiếp. Việc lựa chọn hình thức sẽ phụ thuộc vào chiến lược kinh doanh và các quy định pháp luật hiện hành.

Cách 1: Thành lập doanh nghiệp FDI trực tiếp từ đầu (Đầu tư trực tiếp)

Đây là hình thức phổ biến và thường được áp dụng khi nhà đầu tư nước ngoài có kế hoạch thành lập một pháp nhân mới tại Việt Nam để triển khai dự án đầu tư hoặc thực hiện các dự án thuộc diện cần phê duyệt của nhà nước, dự án có quy mô lớn.

Quy trình thành lập doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài theo hình thức trực tiếp bao gồm 2 bước chính:

• Bước 1: Thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư (IRC)
• Bước 2: Thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh (ERC)

Chi tiết hồ sơ và thời gian thực hiện:

Bước	Chi tiết hồ sơ	Thời gian thực hiện
Bước 1: Cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư	1. Văn bản đề nghị thực hiện dự án đầu tư. 2. Tài liệu chứng minh năng lực tài chính của nhà đầu tư (ví dụ: xác minh số dư tài khoản ngân hàng không nhỏ hơn vốn đầu tư). 3. Đề xuất dự án đầu tư chi tiết (gồm mục tiêu, quy mô, địa điểm, vốn, tiến độ). 4. Hợp đồng thuê địa điểm thực hiện dự án (nhà, văn phòng). 5. Bản sao công chứng (BSCC) CMND/CCCD/hộ chiếu của cá nhân Việt Nam góp vốn (nếu có). 6. BSCC hộ chiếu của nhà đầu tư nước ngoài (đối với cá nhân). 7. Báo cáo tài chính (BCTC) có kiểm toán trong 2 năm gần nhất của tổ chức nước ngoài (đối với tổ chức).	Khoảng 15 – 35 ngày làm việc. Sở Kế hoạch và Đầu tư (Phòng Đăng ký đầu tư) sẽ thẩm định và cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.
Bước 2: Cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh	1. Giấy đề nghị đăng ký doanh nghiệp. 2. Điều lệ công ty có vốn nước ngoài. 3. Danh sách thành viên/cổ đông của công ty. 4. BSCC hộ chiếu của các thành viên góp vốn, cổ đông góp vốn và người đại diện pháp luật. 5. Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư đã được cấp ở Bước 1.	Khoảng 3 – 7 ngày làm việc. Sở Kế hoạch và Đầu tư (Phòng Đăng ký kinh doanh) sẽ cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh nếu hồ sơ hợp lệ.

Lưu ý quan trọng: Tùy thuộc vào việc nhà đầu tư nước ngoài là cá nhân hay tổ chức mà chi tiết hồ sơ sẽ có sự điều chỉnh. Các văn bản được cấp tại nước ngoài cần được hợp pháp hóa lãnh sự và dịch thuật sang tiếng Việt theo quy định pháp luật.

Cách 2: Thành lập công ty Việt Nam rồi chuyển nhượng vốn (Đầu tư gián tiếp)

Hình thức này thường được áp dụng khi nhà đầu tư nước ngoài muốn tham gia vào một doanh nghiệp Việt Nam hiện có hoặc muốn thành lập một doanh nghiệp thuần Việt trước, sau đó chuyển nhượng một phần hoặc toàn bộ vốn cho nhà đầu tư nước ngoài.

Quy trình thực hiện bao gồm 3 bước chính:

• Bước 1: Thủ tục thành lập công ty với 100% vốn Việt Nam.
• Bước 2: Thủ tục xin cấp văn bản đủ điều kiện góp vốn cho nhà đầu tư nước ngoài.
• Bước 3: Thủ tục chuyển nhượng vốn góp cho nhà đầu tư nước ngoài (thay đổi Giấy chứng nhận ĐKKD).

Chi tiết hồ sơ và thời gian thực hiện:

| Bước | Chi tiết hồ sơ | Thời gian thực hiện |
| :————————————— | :——————————– to các dự án phát triển kinh tế, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp, công nghệ cao. | :—————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————————— |
| Bước 1: Thành lập công ty 100% vốn Việt Nam | 1. Điều lệ công ty Việt Nam.
2. Đơn đăng ký thành lập doanh nghiệp.
3. Danh sách thành viên/cổ đông.
4. BSCC CMND/CCCD/hộ chiếu của người đại diện pháp luật.
5. BSCC CMND/CCCD/hộ chiếu của các thành viên/cổ đông góp vốn. | Khoảng 3 – 5 ngày làm việc.
Sở Kế hoạch và Đầu tư (Phòng Đăng ký kinh doanh) sẽ kiểm tra hồ sơ và cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. |
| Bước 2: Xin chấp thuận góp vốn của nhà đầu tư nước ngoài | 1. Văn bản đề nghị chấp thuận góp vốn, mua cổ phần, phần vốn góp.
2. BSCC hộ chiếu của nhà đầu tư nước ngoài (đối với cá nhân).
3. BSCC Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh của tổ chức nước ngoài (đối với tổ chức). | Khoảng 10 – 15 ngày làm việc.
Sở Kế hoạch và Đầu tư (Phòng Đăng ký đầu tư) sẽ ra thông báo về việc đáp ứng điều kiện góp vốn, mua cổ phần. |
| Bước 3: Chuyển nhượng vốn góp và thay đổi Giấy chứng nhận ĐKKD | 1. Thông báo về việc đáp ứng đủ điều kiện góp vốn từ Bước 2.
2. Biên bản họp về việc chuyển nhượng cổ phần, vốn góp.
3. Quyết định về việc chuyển nhượng cổ phần, vốn góp.
4. Hợp đồng chuyển nhượng và biên bản thanh lý hợp đồng.
5. Bản sao CMND/CCCD/hộ chiếu của nhà đầu tư nước ngoài.
6. BSCC Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh của công ty trước khi thay đổi. | Khoảng 5 – 7 ngày làm việc.
Sở Kế hoạch và Đầu tư (Phòng Đăng ký kinh doanh) sẽ cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh mới. |

Lưu ý: Tương tự như hình thức đầu tư trực tiếp, các văn bản nước ngoài cần được hợp pháp hóa lãnh sự và dịch thuật sang tiếng Việt để đảm bảo tính pháp lý.

quy trình thủ tục thành lập công ty FDI trực tiếp và gián tiếp tại Việt Nam

Tham khảo thêm về thủ tục thành lập công ty có vốn nước ngoài và dịch vụ xin giấy phép chứng nhận đăng ký đầu tư.

Các điều kiện quan trọng khi thành lập doanh nghiệp FDI tại Việt Nam

Dù Việt Nam có nhiều chính sách thu hút đầu tư nước ngoài, để đảm bảo sự cân bằng và tuân thủ pháp luật, các doanh nghiệp FDI cần đáp ứng một số điều kiện cơ bản:

• Ngành nghề kinh doanh hợp pháp: Doanh nghiệp phải đăng ký kinh doanh các ngành nghề, lĩnh vực không bị cấm theo quy định của pháp luật Việt Nam. Đối với một số ngành nghề có điều kiện, nhà đầu tư cần đáp ứng các yêu cầu cụ thể.
• Tư cách pháp lý của nhà đầu tư nước ngoài: Nếu là cá nhân, nhà đầu tư phải có quốc tịch nước ngoài. Nếu là tổ chức, phải được thành lập và hoạt động theo luật pháp của quốc gia mà tổ chức đó mang quốc tịch.
• Yêu cầu về dự án đầu tư và Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư: Nhà đầu tư bắt buộc phải có dự án đầu tư cụ thể và hoàn thành thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trước khi tiến hành thủ tục đăng ký Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Đây cũng là một trong những điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp FDI có thể nhận được các chính sách ưu đãi từ nhà nước.

Giải đáp các câu hỏi thường gặp về Doanh nghiệp FDI

Để giúp bạn hiểu rõ hơn về doanh nghiệp FDI, dưới đây là tổng hợp các câu hỏi thường gặp:

1. Doanh Nghiệp Fdi Là Gì?
Doanh nghiệp FDI (Foreign Direct Investment) là doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp từ nước ngoài. Các doanh nghiệp này có thể là doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài hoặc doanh nghiệp liên doanh với các tổ chức, cá nhân Việt Nam.

2. Thành lập doanh nghiệp FDI có khó không?
So với việc thành lập doanh nghiệp thuần Việt Nam, quy trình thành lập doanh nghiệp FDI phức tạp hơn do yêu cầu qua hai bước chính: xin Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và xin Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh. Tuy nhiên, nếu nắm rõ quy định và chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, quá trình này hoàn toàn khả thi. Bạn có thể tham khảo chi tiết hồ sơ và quy trình thành lập doanh nghiệp FDI ở phần trên.

3. Vốn FDI là gì?
Vốn FDI là viết tắt của “Foreign Direct Investment” (Đầu tư trực tiếp nước ngoài), là nguồn vốn được nhà đầu tư nước ngoài bỏ ra để đầu tư trực tiếp vào hoạt động sản xuất, kinh doanh tại một quốc gia khác, nhằm mục đích kiểm soát và thu lợi nhuận lâu dài.

4. Lợi ích của FDI là gì?
FDI mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho nền kinh tế, bao gồm việc bổ sung nguồn vốn, thúc đẩy tăng trưởng xuất khẩu và GDP, tạo việc làm, chuyển giao công nghệ, và tăng cường năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp trong nước. Để biết thêm chi tiết, hãy xem phần Vai trò chiến lược của doanh nghiệp FDI ở trên.

5. Điều kiện thành lập doanh nghiệp FDI là gì?
Để thành lập doanh nghiệp FDI, nhà đầu tư cần đảm bảo các điều kiện như: ngành nghề kinh doanh không bị cấm, nhà đầu tư nước ngoài có tư cách pháp lý hợp lệ, và đặc biệt là phải có dự án đầu tư cụ thể cùng với việc hoàn thành thủ tục cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư trước khi đăng ký kinh doanh.

Kết luận

Doanh nghiệp FDI đóng vai trò không thể phủ nhận trong việc thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội của Việt Nam. Việc hiểu rõ khái niệm, vai trò, đặc điểm và đặc biệt là quy trình, điều kiện thành lập là vô cùng quan trọng đối với bất kỳ nhà đầu tư nào muốn tham gia vào thị trường đầy tiềm năng này. Mặc dù quy trình có thể phức tạp, nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng và nắm vững các quy định pháp luật, việc thành lập doanh nghiệp FDI sẽ trở nên thuận lợi hơn. Nếu bạn cần hỗ trợ chuyên sâu về pháp lý và thủ tục, đừng ngần ngại tìm kiếm sự tư vấn từ các đơn vị có kinh nghiệm.

Đội ngũ chuyên gia hỗ trợ nhà đầu tư thành lập doanh nghiệp FDI

Tài liệu tham khảo:

• Dịch vụ thành lập công ty có vốn nước ngoài – Kế toán Anpha
• Thủ tục cấp Giấy chứng nhận đầu tư cho nhà đầu tư nước ngoài – Kế toán Anpha
• Cách thành lập công ty, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài – Kế toán Anpha